Heb jij hem afgelopen woensdag gezien? De 3doc documentaire over schulden: “de Schuldmachine”. We weten allemaal dat schulden een groot probleem zijn in Nederland. Maar alsnog schrik ik ervan. De percentages van mensen met schulden, jongeren die niet meer uit de problemen kunnen komen, schuldenaren die allemaal hun eigen deel proberen veilig te stellen en ondertussen incassobureau’s die beweren menselijk met je om te gaan. Schulden zijn een groot probleem in Nederland, maar ondertussen ook big business. Want de één z’n dood, is de ander z’n brood. Maar van een kale kip kan je niet plukken. Of toch wel? Nee, van een kale kip kan je niet plukken, maar vele bedrijven proberen het toch!
20% van de jongeren kampt met problematische schulden
Zo, dat is eruit. 20% van de jongeren. Eén op de vijf jongeren heeft financiële problemen. Dat is gigantisch veel. Zelfs ik schrik daarvan. De organisaties die het meeste geld eisen? Vooral de overheid. Het CJIB (Centraal Justitieel Incasso Bureau), het CAK (Centraal Administratie Kantoor) en de Belastingdienst zijn drie partijen die in vrijwel elke schuld voorkomen. Een grote kostenpost voor mensen met schulden zijn de incassobureau’s zelf. Want ja, die moeten er natuurlijk wel wat aan verdienen.
Hoe kom je aan schulden?
Schulden en schuldproblematiek zijn het gevolg van gedragingen of problemen waar gedragingen uit voortkomen. Het zit hem dus vooral in gedrag. Schaamte, een nonchalante houding en ga zo maar door. Dat is soms de oorzaak van de schulden, maar soms ook niet. Sommige schulden ontstaan buiten de schuld van jongeren om. En los het dan toch maar gewoon op. Extreem schrijnende gevallen komen in de documentaire naar voren. Sommigen waarvan zelfs mijn haren overeind gaan staan.
Angstig afwachten wat jouw schuld is
“Ik moet die bedragen even met de rekenmachine voor u bij elkaar optellen”. Tijdens het bellen met de belastingdienst krijgt een jongvolwassen vrouw dit te horen. Ze knijpt haar ogen dicht van angst als de man zijn rekensom klaar heeft. Totale schuld: Zo’n 37.000 euro. En dat is dan pas één schuldeiser. De jongeren die gevolgd worden zijn bang. Elke brief die ze krijgen, weten ze niet waar ze aan toe zijn. En elke brief komt er weer €100 bij voor hun gevoel. Ik snap wel dat ze die post niet meer open maken.
Sommige incassobureau’s zijn gewoon crimineel bezig
Want ja, voordat je naar de rechter gaat, moet je wel eerst duidelijk hebben wat je op gaat eisen. Pas als dat bedrag vastligt, kan je die rechtszaak aanspannen. Dat je daarvoor zo snel mogelijk, zo veel mogelijk kosten maakt, zodat het op te eisen bedrag nog eens velen malen hoger is, is totaal niet in het belang van degene met schulden. Nee, daar worden alleen de eigenaren van het incassobureau beter van. Ook wordt er vaak gedreigd. Natuurlijk, soms moet je consequenties benoemen. Maar als je gaat dreigen dat er beslag gelegd gaat worden op de inboedel, moet dat het ook wel waar zijn. Met een inboedel van €500, zijn de verkoopkosten vaak hoger dan wat het opbrengt. Opnieuw: je jaagt daarmee de persoon met schulden op extra (onnodige) kosten, veel stress en ga zo maar door.
Op iemand jagen heeft geen zin
Als je jaagt op iemand met schulden, gaan ze gekke dingen doen. Ze willen iedereen tevreden houden. Zelfs als ze daarvoor iets moeten doen waardoor ze mogelijk nog verder in de schulden of problemen komen zitten. De nieuwe aanpak, die in de documentaire wordt gevolgd, werkt juist als een schild. Even ervoor zorgen dat er geen deurwaarders op de stoep staan. Even zorgen dat er geen bedreigende brieven binnen komen. Zorgen dat die schulden, met behulp van een regeling, afbetaald worden. Want daar gaat het om. Zolang men in een wat rustiger vaarwater zit, gaat het beter met die persoon. Kunnen ze beter meewerken en komen ze de regeling ook beter na.
Ga jij hem ook kijken?
Ik schrok nogal van sommige situaties en hoe bedrijven en instanties daarmee omgaan. Een meisje, dat op 12 jarige leeftijd boeken heeft geleend voor school (zoals dat heel vaak gaat). Haar ouders hebben de rekening toen niet betaald en nu, negen jaar later, nu zij volwassen en financieel verantwoordelijk is, komt het boekenbedrijf, of het bedrijf waaraan de schuld verkocht is, achter haar aan. De shit opruimen waarvan je niet eens wist dat je hem had. Toeslag voor kinderopvang terug moeten betalen omdat de opvang (die overigens ondertussen failliet is) niet aan kan tonen dat de kinderen daar hebben gezeten. En nog meer van zulke kromme dingen. Want hoe lang denk je dat iemand vastgezet wordt, voor een nog openstaande boete van €375. Ik kan je in ieder geval vertellen dat de detentieduur zo’n acht keer meer kost dan de boete zelf (die overigens dan niet betaald wordt). Het kost de samenleving meer geld en de jongen leert er niet van, want hij was al zo in het nauw gedreven dat hij niet anders kon EN hij zit nog steeds zo in het nauw, waardoor hij het zo weer zou doen.
Het is geen kwade opzet
Dat vind ik misschien nog wel het ergste. Alle schulden die deze jongeren hebben, zijn niet ontstaan door kwade opzet. Het is de toon die in de brieven zit. Domme pech hebben. Procedures die te moeilijk zijn. Slechte begeleiding en vaak een ongelukkige jeugd. Kortom, een vicieuze cirkel waar je maar met moeite uit kan krabbelen. En al eerder heb ik over zulke schrijnende gevallen geschreven. De vogelbuurt in Amsterdam Noord. De toon waarin brieven worden geschreven. En dat we eigenlijk, juist als wij het wel op orde hebben, anderen eens zouden moeten helpen in de vorm van bijvoorbeeld schuldhulpmaatje.
Want er zijn zoveel meer mensen met schulden. Zoveel mensen die er zelf niet uitkomen, terwijl ze dat wel zo graag willen. Hoe hebben we het in Nederland dan toch weer zo ver kunnen laten komen. Dat omgaan met geld niet standaard in het lespakket zit. Hoewel ik mij al drie jaar verdiep in al deze materie, was ook deze documentaire weer een eye-opener.
Heb jij problematische schulden?
Lees je dit nu en denk je: dat kan wel eens over mij gaan? Ga er dan mee aan de slag! Zoek instanties op die jou bij deze problemen kunnen helpen. Ja, het is heel naar om toe te moeten geven dat het een puinhoop is. Maar op het moment dat je het toegeeft, kan je eraan gaan werken. En als je eraan gaat werken, kan het alleen nog maar beter worden. Zoek daarom vooral naar organisaties als het NiBUD, schuldhulpmaatje of jouw gemeente. Zij weten het juiste adres of de juiste persoon die jou kan helpen orde in de chaos te creëren.
Heb je vandaag een uurtje over?
Ik kan je alleen maar aanraden hem ook te bekijken. Kijk waar het bij anderen al eens fout is gegaan. Leer ervan en zorg dat het bij jou en de mensen om je heen niet op dezelfde manier fout gaat. Dat zou tenslotte zonde zijn.
Deze 3doc documentaire over de schuldenmachine kan je hier terugvinden.
Financiële opvoeding…zowel door ouders als door scholen…als je er niet voor kan sparen kan je er ook niet voor lenen(uitgezonderd hypotheek, DUO etc.)…jongeren kopen een auto, lenen hiervoor geld…en dan zijn er ineens naast de benzine nog extra kosten: belasting, verzekering, APK, onderhoudsbeurt en afschrijving…dan blijkt het rijden in een auto opeens wel heel erg duur te zijn. Maximaal lenen bij DUO…dure mobieltjes met abonnement…willen jongeren een huis kopen dan kunnen ze hierdoor minder lenen. Met 18 jaar zijn jongeren financieel ‘zelfstandig’. Jongeren zijn in de pubertijd en nemen hierdoor niet altijd even goede financiële beslissingen…het zou fijn zijn als de overheid (en ouders uiteraard) jongeren via lesprogramma’s op school voorbereiden op deze financiële zelfstandigheid. Ik ga de documentaire zeker kijken!
Ja schulden zijn 9 van de 10x eigen schuld!
Tegenwoordig moet men alles hebben en meestal nog het nieuwste ook.
Eerst sparen en zorgen dat je een flinke buffer hebt voor je iets koopt.
Bij ons op school (mbo) komt ieder jaar Moneyways, peer-to-peer educators die onze jongeren in drie lessen geldwijsheid bijbrengen. Onze school vindt het belangrijk en de studenten vinden het erg leuk en interessant!
Ik vind dit erg kort door de bocht…de overheid (en ouders) moeten hierin ook verantwoordelijkheid nemen. Niet iedere puber van 18 is zo zelfstandig en financieel bewust dat het de eigen zorgverzekering en toeslagen kan regelen of bijvoorbeeld het afsluiten van een abonnement voor een mobieltje etc. Een puber kan hierdoor gemakkelijk in financiële problemen komen…Het zou fijn zijn voor pubers en ouders als de leeftijdsgrens voor financiële zelfstandigheid verhoogd wordt naar 21 jaar. En jongeren op middelbare scholen lessen laten volgen die hun voorbereiden op financiële zelfstandigheid.
Reactie op HerelsTom
Ja financiële lessen op school ben ik het mee eens!
Schulden ontstaan op die leeftijd vaak niet zo maar. Niet goed contracten lezen, de pech hebben ze niet te begrijpen, geen goede opvoeding op het gebied van financiën en vergeet niet nog onvoldoende volwassen om impulsen te beheersen.Niet ieder krijgt van zijn ouders een opvoeding op dit gebied. Het erbij willen horen kan voor grote problemen zorgen…..Een beetje te laat en de schulden lopen flink op. In mijn werk vaak gezien dat 150 euro leide tot een stand van 1000 euro omdat er geen regeling was getroffen.
Erg kort door de bocht, geld wordt over het algemeen uitgegeven aan noodzakelijkheden. Mijn kind van 18 heeft zo’n 380 euro per maand aan ziektekosten. Daarbij komt nog collegegeld, boeken, schoolbenodigdheden, kleding en een beetje zakgeld. Hoe kan een puber dit alleen dragen?
Ik snap dat dit een extreem voorbeeld lijkt, maar in mijn omgeving zie ik jongeren lenen om de noodzakelijke kosten te dekken. Bij DUO dus. Of als ze werken: nog steeds thuis blijven wonen, want meer zit er echt niet in voorlopig. Niet elke jongere verdient een goed loon namelijk.
Ik heb de documentaire bekeken…twee zaken vielen mij op…het gaat hier om ad hoc hulpverlening…ik hoop dat de jongeren ook door middel van budgetcoaching een periode worden begeleidt om hun financiële zaken op orde te houden. En ik vind het te triest voor woorden dat bedrijven vorderingen verkopen aan incassobureau’s…
Als jongeren problematische schulden hebben is het fijn dat ze geholpen worden…toch zou ik daar een tegenprestatie tegenover stellen in de vorm van vrijwilligerswerk, een verplichte cursus budgeteren o.i.d. etc.
Ik heb de documentaire ook gezien en vond het heel interessant om te zien. Schokkend ook, wat ik allemaal zag. Ik had niet verwacht dat zoveel jongeren schulden hadden. De 12-jarige die boeken leende vond ik echt bizar, net als de mensen die uit het zaaltje liepen toen die man de waarheid vertelde die ze duidelijk niet wilden horen.
Daarnaast realiseerde ik me vooral ook hoeveel privileges ik wel niet heb, met ouders die me niet alleen financieel gesteund hebben (studie, rijbewijs, relatief lang thuis mogen wonen), maar me ook goede lessen hebben bijgebracht op het gebied van geld. Dat besef nuanceert voor mij enorm veel.
Er zal altijd een groep jongeren blijven die geen ouders hebben die ze hierin begeleiden…of wel…en alsnog grote schulden maken…18 is erg jong om al financieel zelfstandig te zijn…sommige jongeren zijn dan nog vol aan het puberen…Daarom pleit ik ook voor lessen m.b.t. persoonlijke financieën op de middelbare school! En 21 als leeftijd om financieel zelfstandig te zijn.
Interessant, die documentaire heb ik gemist en ga ik zeker terug kijken. Overigens: incassobureau’s mogen geen inboedel meenemen of woning ontruimen, dat mag alleen een deurwaarder (na een gerechtelijke uitspraak of na een dwangbevel). En in de praktijk is er met deurwaarders best te onderhandelen mits je enige bereidheid toont. Met de meeste incassobureau’s niet, dat zijn bijna allemaal schurken die goed zijn in het uiten van bedreigingen en het verhogen van kosten.