Groeipijn in de economie

Het lijkt wel of alles opeens niet meer lekker functioneert de laatste tijd. Alsof we uit balans zijn. Nou zijn we dat sowieso wel, maar eigenlijk is het pas de laatste maanden dat het echt tot uiting komt. Als we in de afgelopen jaren terugkijken, dan kom je al snel bij de Belastingdienst met bijvoorbeeld de kindertoeslagaffaire (of überhaupt al alle systemen die de belastingupdates niet meer aankunnen). In de recentere geschiedenis (lees: nu) hebben we te maken met vluchten die geschrapt worden, omdat er geen mensen zijn om de koffers af te handelen en security te bemannen. Treinen die niet rijden door personeelstekorten en dertigers die maar wat graag op zichzelf willen wonen, maar er simpelweg geen betaalbaar huis voor hen is. Kortom, de dingen waar je vanuit ging, zijn er gewoon niet meer als vanzelfsprekend. Maar is dat erg?

Beste reiziger…

“… door personeelstekorten rijden er momenteel minder treinen”. Wat was de NS trots met die 10-minutentrein. Op het traject Amsterdam – Rotterdam rijdt er elke 10 minuten een trein. Dat was voorheen elke 15 minuten, maar toch is het voor mij als reiziger ook heel comfortabel. Want door te passen en meten in een heel druk bereden spoor, kijk ik tegenwoordig gewoon niet meer hoe laat de trein gaat. Ik moet hooguit 10 minuten wachten. Tenminste, dat was de bedoeling. Tegenwoordig plan ik m’n reis nog secuurder dan voorheen. Waarom? Omdat er minder treinen rijden. Er rijden al maanden vier van de zes geplande treinen en er is zelfs een periode geweest dat er maar twee reden. Kom ik nu te laat of heeft m’n aansluiting vertraging, ben ik zomaar opeens een half uur langer onderweg. Wat was die droom van de NS mooi hè…

Overal gaat het mis

Dat de NS ruim 1000 vacatures open heeft staan, is wel een beetje het algemene beeld in Nederland. Velen zagen hun vakantie omgegooid worden omdat er geen personeel was. In de horeca ga je zelf je biertje maar halen, want er is niemand die ‘m komt brengen. Oh, en heeft u recent nog een timmerman of ander handig iemand kunnen vinden? Waarschijnlijk niet, omdat die allemaal voor de komende jaren volgeboekt zijn. En als er dan wel personeel is, dan is daar vaak een hoofdprijs voor betaald. Want anders kan je als werkzoekende ook prima ergens anders voor meer geld aan de slag. En die hoofdprijs wordt doorberekend. Aan jou, beste consument…

De inflatie voel je overal

Het is echt niet alleen de energie die duurder wordt (hoewel dat niet alleen te maken heeft met personeelstekorten, maar voornamelijk een boze driftkikker). Overal worden dingen duurder. Personeel aantrekken wordt duurder, vaste lasten gaan omhoog en ook het normale leven wordt duurder. Laatst is berekend dat een gemiddeld gezin al snel €100 meer kwijt is aan de boodschappen. Dan verander je dus niets aan je levensstijl en kan je het opeens niet meer betalen. Dus moeten de lonen omhoog, dus worden alle prijzen weer duurder, dus moeten de lonen omhoog en ga zo maar door.

Tijden van nood?

Dit alles is echt niet leuk meer. Mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen, omdat die gewoon drie soms wel vier keer zo hoog wordt. Ook ik moest even slikken toen ik ons nieuwe maandbedrag te zien kreeg. En omdat het water bij steeds meer mensen aan de lippen komt te staan, komen mensen ook steeds meer in actie. Of er komt een akkoord rondom betere arbeidsvoorwaarden, of we leggen het werk neer. We gaan staken. In tijden waarin mensen die nood ervaren, zie je vanzelf ook steeds meer acties ontstaan.

Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg

Dus eigenlijk is het gewoon tijd voor verandering. Ik kom uit het Westland. Daar staan ontzettend veel kassen en die tuinders dachten het ei van Columbus te hebben ontdekt. Want die kassen moet je verwarmen. Dat verwarmen deden ze door gas te verbranden. Maar waarom zou je gewoon gas verbranden, als je er meer uit kan halen. Dus kochten ze massaal WKK’s (Warmte Kracht Koppelingen). Kleine energie centrales die op gas werken. Dat gas hadden ze anders toch wel verbrand. Nu wekten ze energie op en verwarmden met de restwarmte hun kas. Nu, een 15 jaar later, halen ze hun warmte uit de grond. Die zijn op tijd overgestapt naar een alternatief voor gas. En zo is het dus heel belangrijk om eens verder te kijken en andere oplossingen te bedenken.

Toekomst?

Waarom is er nog een machinist nodig om een trein te laten rijden, terwijl de dienstregeling en het traject elke keer hetzelfde is? Waarom rijden er nog tien verschillende pakketbezorgers rond, terwijl die pakjes net zo goed met mijn thuisbezorgde boodschappen mee kunnen. Moeten we misschien meer foutjes toestaan, in plaats van alles 110% controleren en documenteren? Zou er een vakantie rantsoen moeten komen (max 2x per jaar?)? Of gaan we verplicht allemaal 40 uur werken. Of je nou wil of niet… Bij extreme situaties zijn extreme maatregelen nodig. Gaan de tijden van de autoloze zondag herbeleefd worden? De douchevrije zaterdag of stookloze maandag?

We gaan te hard

Sinds de industriële revolutie kan je volgens mij wel stellen dat we te hard gaan. We produceren enorme hoeveelheden, we consumeren meer dan nodig en meten ons luxe aan die misschien niet echt houdbaar is. Kijk maar eens naar de enorme hoeveelheid afval die we hebben. Nog niet eens gesproken over de hoeveelheid troep die we in allerlei winkels verkopen. En ik vind dat ik mijzelf al veel luxe heb aangemeten door de boodschappen te laten bezorgen. Maar is het dan echt nodig om ze tien minuten na bestelling al thuis te hebben? Zijn we in sommige zaken niet een beetje doorgeschoten?

Pijn veroorzaakt ontwikkeling

Maar waar ik mij dus afvraag of bezorgen binnen 10 minuten wel nodig is, is daar toch ooit de behoefte ontstaan. Vroeger duurde het een paar dagen voordat een brief van de verzender bij de ontvanger was en moesten telefonisten je nog doorverbinden. Tegenwoordig betaal je niet meer per telefoontik en is de postbode een uitstervend ras. En eigenlijk altijd omdat de mens zich doorontwikkelde. Die kruidenier van vroeger was gewoon minder efficient dan de supermarkt. Er is veel minder personeel nodig omdat er meer wordt gestandaardiseerd en geautomatiseerd of gewoon overbodig zijn gemaakt (er is tenslotte niemand meer die overschrijfkaarten met de hand overneemt op een computer). Kortom, er is altijd wel iets van pijn en behoefte geweest.

De toekomst zal het uitwijzen

Ja, of we nou echt teveel willen en wensen, of dat we gewoon even op de kaken moeten bijten en doorzetten. Alleen de toekomst zal het uitwijzen. Ja, er is een personeelstekort, geldtekort bij huishoudens, grondstoffen tekort, energiecrisis en een enorme inflatie. Maar wie weet dat die wrijving juist wel even goed is. Van wrijving gaat het glimmen en als er slijtage ontstaat, moet het gerepareerd worden. Op dit moment draait de wereld gewoon nog steeds door. De tijd zal moeten leren of er slimme oplossingen komen die de wrijving verlichten of moet de hele boel op de schop en dus gerepareerd worden. Gaat de mest van drie koeien voor jouw gasbehoefte zorgen of worden werkgevers verplicht om gewoon meer te gaan betalen? Het groeien, de groeipijn, de wrijving en misschien wel frictie zal nog wel even doorzetten voordat er een echte oplossing komt. Maar dat die er komt, daar ben ik van overtuigd. Dat is in het verleden tenslotte ook altijd gebeurd. Tot die tijd groeien we gewoon door, hebben we groeipijn en moeten we er toch maar even het beste van maken.