Ooit wel eens van het basisinkomen gehoord? Waarschijnlijk wel. Het basisinkomen houdt al een aantal jaren de gemoederen bezig. Maar wat is het? Worden we er lui van? Is het wel betaalbaar? Wat verwachten experts ervan en zijn er al ervaringen? Genoeg vragen die ik in deze blog hoop te beantwoorden. Hij is wat langer dan gebruikelijk, maar het is zeker de moeite waard om eens over het principe van een basisinkomen te lezen, dus waarom niet via deze blog 😉
Wat is een basisinkomen
Een basisinkomen lijkt wel een uitkering. Zodra je in Nederland geen baan meer hebt, zijn er een aantal systemen in Nederland die ervoor zorgen dat je nog wel wat geld krijgt. Eerst krijg je nog een WW-uitkering, later beland je in de bijstand. Maar een basisinkomen is totaal anders! Een basisinkomen is voor iedereen! Ongeacht of je nu net 18 bent geworden of al 100 kaarsjes uit mag blazen.
Of je nu een baan hebt of niet: iedereen krijgt het. Daarbij hoeft er, in tegenstelling tot bij een uitkering, niets tegenover te staan. Je hoeft geen sollicitaties te doen of verplicht cursussen te volgen. Als laatste ben je vrij om te bepalen wat je met het geld doet. Koop je er eten van of geef je alleen maar rondjes in de kroeg. Het maakt niets uit. Het basisinkomen staat daarmee dus op deze peilers:
– Het is universeel (iedereen boven de 18 krijgt het)
– Het is individueel (elk persoon krijgt het, niet elk gezin)
– Het is onconditioneel (je krijgt het zonder voorwaarden, je hoeft er niets voor terug te doen)
– Het is genoeg (je moet van dat geld rond kunnen komen)
Iedereen €1000, niemand die meer wil werken
Daar is men vaak heel erg bang voor: niemand wil meer werken. Het is waar dat de arbeidsmarkt zal veranderen. Maar of dat mensen er lui van worden is nog maar de vraag. Er wordt verwacht dat mensen anders zullen gaan werken. Je hebt de basis al. Mensen werken vaak uit de emotie waarin ze bang zijn. Bang dat ze de rekening niet kunnen betalen, dus gaan ze alles doen wat geld opbrengt. Zodra er een basisinkomen komt, zal dit veranderen. Een aantal mensen zal stoppen met werken. Om bijvoorbeeld de kinderen op te voeden. Maar omdat het basisinkomen wel een minimum is, zullen veel mensen wel graag ernaast blijven werken. Ze gaan dan niet perse voor een baan om de rekeningen te betalen, maar doen wat ze het liefste doen. Iets creatiefs, werken met mensen of een andere (parttime) baan die nu niet genoeg is om de rekeningen te betalen. Daarmee wordt het geluksniveau van mensen direct hoger. Ook zal de arbeidsmarkt veranderen. Baantjes die men niet zo graag wil doen, zullen meer (moeten) gaan betalen. Mede afhankelijk hoe belangrijk de baan is, zal je daar al snel grote verschillen in zien. Dat kan je nu al herleiden naar stakingen. Zo verdienen in New York vuilnismannen meer dan bankiers. Waarom? Zij gingen in februari 1968 staken. Ze wilden meer salaris. De burgemeester was het daar niet mee eens en gaf ze geen gelijk. Maar ondertussen ging de samenleving door. Er werden dagelijks tonnen aan afval geproduceerd en binnen een paar dagen was de stad een vuilnisbelt. Na 5 dagen kregen ze uiteindelijk toch hun zin. Ierse bankiers gingen ook staken. Ze wilden meer salaris in 1970, want hun lonen bleven teveel achter op de inflatie. 85% van de geldvoorraad zat achter slot en grendel. 7000 bankiers legden hun werk neer. Maar, er gebeurde eigenlijk niets. Sterker nog: berekeningen achteraf tonen aan dat de economie zelfs gewoon doorgroeide. Er kwam een radicaal gedecentraliseerd geldsysteem dat leunde op 11.000 pubs. Uiteindelijk, 6 maanden later, hadden de Ieren voor 5 miljard aan eigen geld gecreëerd. De bankiers gaven de staking op. Ze kregen hun salarisverhoging niet. Dan zie je maar het grote verschil tussen de mensen die voor een bank werken of die jouw vuilnis ophalen. Hoe noodzakelijker of vervelender de baan, hoe hoger het salaris zal zijn.
Is het betaalbaar?
De vraag die iedereen stelt: Is dat basisinkomen wel betaalbaar? Jazeker! Ik zal de berekening hier niet publiceren, want die is veel te ingewikkeld. Maar, bedenk je even: het basisinkomen vervangt alle uitkeringen en toeslagen. Dan heb je al het nodige geld bij elkaar. Maar! Een hele belangrijke besparing komt vanuit de basisprincipes. “het is onconditioneel”. Op dit moment worden vele uitkeringen en toeslagen verstrekt. Maar hier moet je aan voorwaarden voldoen. Om fraude te voorkomen, zijn er vele mensen dagelijks bezig met het controleren of er wel aan die voorwaarden wordt voldaan. En dat is straks helemaal niet meer nodig. Al die banen en het dure huidige systeem vervangen voor het onconditionele basisinkomen bespaard op dat gebied heel veel geld. Dit, samen met andere maatregelen, zorgen ervoor dat het basisinkomen echt betaalbaar is.
Ervaringen
Er zijn al experimenten geweest met het basisinkomen. Zo is er in Canada in de jaren 70 een proef geweest van een paar jaar waarin een inkomensgarantie van kracht was (the mincome experiment). Verdiende je minder dan een x-bedrag, dan werd dit aangevuld door de overheid. Helaas was het geld op dus werd het onderzoek gestaakt. Zelfs de onderzoeksresultaten zijn niet verder onderzocht, omdat er geen geld voor was. Totdat 20 jaar later een onderzoekster de dozen met gegevens vond en ermee aan de slag ging. Wat bleek: mensen gingen inderdaad minder betaald werken. Maar daarvoor in de plaats ging men meer voor de kinderen zorgen en werd er ook meer vrijwilligerswerk gedaan. En misschien nog wel het belangrijkste resultaat: men werd gezonder. Ziekenhuiskosten daalden met 8,5% doordat er minder ongevallen waren en men minder psychische klachten had. Ook bleven jongeren vaak langer doorstuderen.
Toekomst
Voorlopig hebben we nog geen basisinkomen. Dat is een ding dat zeker is. Er is nog de nodige weerstand tegen het feit dat iedereen onvoorwaardelijk hetzelfde bedrag krijgt. Men is bang dat er niemand meer wil werken, de arbeidsmarkt enorm verschuift en dat de gevolgen uiteindelijk niet te overzien zijn. Waarom zouden de rijken nog eens €1000 extra ontvangen? En wat als het niet werkt? Even terugdraaien is ook geen optie.
Gelukkig is het basisinkomen niet helemaal hopeloos. Er vinden namelijk nog meer tests plaats en vele stemmen gaan op om iets met het basisinkomen te doen. In Zwitserland is er in 2016 een referendum geweest om het basisinkomen in te voeren. Het is er niet gekomen, maar toch stond het in ieder geval heel even op de agenda. Ook zijn er plannen om in verschillende situaties het basisinkomen te testen. In Europese landen door bijvoorbeeld een basisinkomen te geven aan langdurig werklozen. In Afrikaanse landen aan complete dorpen. Elke keer weer om te zien hoe een gemeenschap erop reageert. Wat zijn de effecten op de korte en op de lange termijn. Zo wordt er vaak op de korte termijn inderdaad meer drank en tabak gekocht. Maar op de lange termijn gaan mensen hun huizen beter onderhouden en steeds slimmere keuzes maken. Een voorbeeld van deze tests komt eraan in Kenia. GiveDirectly heeft 30 miljoen Dollar bij elkaar om in Kenia 6000 mensen te voorzien van een basisinkomen. Lees over dit project hier meer!
Meer weten
Dit was in een notendop het basisinkomen. Waarschijnlijk ben ik nog vele factoren, voor- en nadelen vergeten te noemen, maar het is een flink begin. Ik vind het een erg interessant onderwerp. Wil jij meer weten? Hieronder staan twee filmpjes. De eerste is wat korter en beantwoord de vraag of we lui worden van een basisinkomen. De tweede is van Rutger Bregman. Een journalist die onder andere werkt voor de correspondent. Een erg interessante presentatie over “gratis geld voor iedereen”. Hij duurt iets langer, maar ik vond het erg leuk om te bekijken (de presentatie duurt ongeveer een 35 minuten, vervolgens is er een vragenronde).
Nog meer weten? Google vooral naar “basisinkomen”. Er zijn nog honderden andere interessante filmpjes en artikelen! Wil je een filmpje met mij delen omdat ik hem MOET zien (voor of tegen het basisinkomen) Plaats hem vooral in de comments of stuur hem naar svmv@stoppenvoormijnvijftigste.nl Ik ben erg benieuwd!
Ik denk dat het basisinkomen een heel goed idee is, omdat mensen daardoor uitgedaagd worden op een andere wijze naar hun werk te kijken.
Het zou me niets verbazen als het ook een emanciperend effect zou hebben.
Er zullen mensen zijn die hun inkomen “pakken” en daarnaast niet meer werken. Maar die heb je nu ook al…. dus wat dat betreft verandert het weinig.
Het idee dat schaars werk het beste betaald zal worden, spreekt mij enorm aan. Bovendien denk ik dat veel mensen meer intrinsiek gemotiveerd zullen worden, waardoor de arbeidssatisfactie toeneemt en ook de kwaliteit van werk.
Het zou tof zijn als er meer mee geëxperimenteerd zou worden. Volgens mij zijn er ook méér expermimenten dan die éne proef in de jaren `70? Of niet?
Er zijn inderdaad ook meer experimenten mee geweest. Recent nog eentje in Finland, in Afrika en in verschillende plaatsen in Nederland zijn er ook stemmen om ermee te testen. Maar die in Canada was de grootste tot nu toe.
Ik heb ooit eens een berekening achter op een bierviltje gemaakt en een post geschreven op mijn blog. Ik kwam uit op 900 euro per maand voor alle 18+ers in Nederland, uitgaande van alle toeslagen en subsidies die je nu kunt krijgen (inclusief WW, bijstand, AOW, kinderbijslag, noem het maar op). Dat is exclusief te besparingen op het ambtenarenapparaat. Kan best interessant zijn dus!
Ik ben (politiek gezien) niet zo’n fan van die toeslagen en “gratis geld”, maar dit helpt wel weer om de regeldruk te verkleinen en daar ben ik voor. Voor mij persoonlijk betekent het niet dat ik minder ga werken, in elk geval nu niet. Wel zal mijn savings rate flink omhoog gaan en mijn FIRE datum een stuk dichterbij komen, want ik kan nu ik werk ineens veel meer sparen en straks als ik FIRE ben heb ik veel minder inkomsten uit beleggingen nodig.
Het nadeel wel is dat we (in elk geval binnen de EU) afspraken moeten maken. Als één lidstaat het wel doet en een andere niet dan krijgen we het probleem dat mensen naar die ene lidstaat verhuizen puur voor het basisinkomen. Daar moet wat op verzonnen worden. Tegelijkertijd levert dat problemen op in verband met de verschillende levensstandaarden in de verschillende landen. 900 euro om van rond te komen is hier niet heel ruim, maar in landen als Bulgarije is het erg veel.
Je kunt berekenen tot je een ons weegt, maar het valt zeer moeielijk te voorspellen wat er in de maatschappij gaat gebeuren als er een volledig basisiinkomen wordt ingevoerd, om de simpele reden dat het een extreem drastische maatregel is.
Wat je beter kunt doen? Langzaam richting dat utopie toe kruipen: langzaam de regeldruk voor uitkeringen afschaffen, meerdere toeslagen / aftrekposten etc op een hoop gooien, zorg collectiviseren enz. Helaas doet onze overheid nu het tegenovergestelde…
Basisinkomen, tja goed idee maar laten we eens beginnen iedereen boven de 65 een basisinkomen van 807,88 euro te geven. Kunnen we het daarna uitbreiden door de leeftijd stapgewijs naar beneden te brengen.
De overheid doet pecies het tegenovergestelde die brengt het omhoog.
Het idee is goed maar als AOW al “te duur” is waar komt dan de rest vandaan??